Dagger of the Mind

autor Juan Ortiz

Premiera: 3 listopada 1966

Reżyseria: Vincent McEveety

Scenariusz: Shimon Wincelberg

Odcinek dziewiąty pierwszego sezonu! Jeszcze jeden i będziemy miały maleńki jubileusz :D [yay, rzeczywiście! :D ]

To jeden z tych odcinków, których tytuły tak bardzo mi się podobają po angielsku. Przy „Dagger of the Mind” wersja polska jest po prostu poprawna, lecz brak w niej tej uroczej – przynajmniej dla mnie – dwuznaczności [Jestem oczywiście taka mądra, że góglałam jak debil w poszukiwaniu polskiego tytułu, zamiast po prostu odpalić odcinek… Bez komentarza. Bo chciałam napisać, że ogólnie to nie pamiętam polskiego tytułu. :D „Zabójcze myśli”… no cóż, lepsze to niż tamte „Niezłomne kobiety”, nie? ZDECYDOWANIE].

Jest to też jeden z tych odcinków, który pokazuje widzowi, jak działa ludzkość przyszłości. Oto mamy klasyczną kolonię karną na odległej planecie – słusznie jednostki nieprzystosowane należy trzymać z daleka od społeczeństwa – tyle, że to oczywiście kolonia karna ludzkości, która nie wierzy w przemoc. Przestępcy najgorszego rodzaju, a więc mordercy, zapewne gwałciciele (choć właściwie słowo w temacie rodzaju przestępczości nie padło, albo ja go nie pamiętam) i inne szumowiny, to ludzie chorzy. Zdrowy umysł nie popełniłby bowiem czynu szkodzącemu innej jednostce ludzkiej. Zatem kolonia karna to nie tyle miejsce kary, co miejsce resocjalizacji, leczenia. Tak powinno być, prawda? Tak zakłada i nasz obecny system penitencjarny, choć w praktyce raczej to nie wychodzi. Czy wyszło w trekowej wersji przyszłości?

Pytanie powyższe do samego końca odcinka pozostaje moim zdaniem otwarte.

Kilka słów wprowadzenia do fabuły: załoga Enterprise ma dostarczyć zaopatrzenie na kolonię i odebrać pewną przesyłkę. Jest nią skrzynia opatrzona napisem „nie otwierać” zawierająca w sobie uciekiniera z kolonii (moment w którym rzeczony uciekinier opuszcza skrzynię, a technik przez milion minut sprawdza komunikaty na konsoli, ażeby dać mu na to czas jest uroczy) [A ja jestem ciągle ciekawa, czy w tym pudle w ogóle – oprócz zbiega – były te materiały dla centralnego biura penologii. :D Bo jeśli nie, to tam na dole ktoś srodze pokpił sprawę. Pudło jest wielkie, nie? Jeśli uciekinier musiał wywalić oryginalną zawartość, żeby sam się tam wpakować, to mniemam, że w zakładzie była potem gigantyczna sterta… czegoś xD Nikt się nie zdziwił podczas przesyłu paczki na Enterprise?]. Oczywiście logicznym założeniem jest, iż z kolonii zwiał właśnie na Enterprise’a wysoce niebezpieczny przestępca. Fakt, że zwiał na obiekt o ograniczonej przestrzeni zamknięty w przestrzeni nieco większej, ale jakże problematycznej bo kosmicznej, jak dla mnie świadczy o jego desperacji. Więzień ogłusza kilku członków załogi, kradnie uniform, po czym zostaje zneutralizowany przez pana Spocka [na niego zawsze można liczyć <3 ] i w ambulatorium doktora McCoya okazuje się być doktorem Simonem van Gelderem (Morgan Woodward [choć moim zdaniem TAK BARDZO powinien go grać Christopher Lloyd <3 Cóż, przyjdzie nam trochę poczekać na tego pana w Star Treku – ale warto! Wiem, odbiegam od tematu…]) asystentem czołowego speca od resocjalizacji, którego prace oczywiście czytał nasz wykształcony kapitan Kirk, dyrektora i szefa kolonii karnej, doktora Tristana Adamsa (James Gregory). Mężczyzna jest w stanie psychozy. Usiłuje coś powiedzieć, wytrzeszcza oczy i ewidentnie cierpi. Cóż takiego dzieje się na planecie-więzieniu/centrum rehabilitacyjnym dla maniaków?

Jeśli ktoś ma to sprawdzić, to tylko dzielny kapitan Kirk, bo przecież w razie czego inni doskonale sobie poradzą z prowadzeniem Enterprise’a do domu. Zresztą wygląda na to, że tym razem naprawdę nie ma się czego bać. Doktor Adams szczegółowo odpowiada na pytania, nie zaprzecza, iż człowiek w kombinezonie więziennym to jego asystent, tłumaczy, iż uległ on wypadkowi podczas eksperymentu nad nowym sposobem resocjalizacji. Kirk w towarzystwie podrzuconej złośliwie przez McCoya asystentki w osobie „dziewczyny spod choinki” (Helen Noel – jak piękna Helena i Boże Narodzenie w jednym – w tej roli Marianna Hill), o której nasz kapitan najwyraźniej pragnie zapomnieć, udaje się na zwiedzanie kompleksu.

Zwiedzanie traktuje bardzo poważnie. Do tego stopnia, iż natykając się na maszynę, która zajmuje się praniem mózgów siada na krzesełku i prosi doktor Noel o przekręcenie potencjometru. A kiedy efekt zdaje mu się za mały, prosi o więcej. James, och James! Jak to się dzieje, że wciąż żyjesz? [Uwielbiam tę scenę! „O! Maszyna do prania mózgu! To ja sobie tu usiądę, a ty pokręć gałką – zobaczymy, co się stanie!” – kapitanie, mój kapitanie, gdzieżeś sprzedał instynkt samozachowawczy? <3 ]

Jak się łatwo domyśleć, resocjalizacja na Tantalusie polega na czyszczeniu umysłów więźniów i wkładaniu w nie nowych wartości. Kraina błogości i pokoju. Kolorowe zwiewne stroje, łagodne, nieobecne spojrzenia. Krzywda, krzywda! Tymczasem ja sobie myślę, że jeśli faktycznie byli to niebezpieczni, psychotyczni, maniakalni mordercy, to czemu nie? Taka znacznie łagodniejsza wersja stosowanej dawniej lobotomii czołowej. Człowiek nadal funkcjonuje, może być produktywnym członkiem społeczeństwa. Tak naprawdę nie dowiadujemy się, czy doktor van Gelder został poddany praniu mózgu na siłę, bo doktor Adams chciał ukryć swoją działalność, czy też faktycznie uległ wypadkowi. Możemy założyć, że tak, po tym jak chce wyczyścić Kirka. Najwyraźniej społeczeństwo przyszłości nie byłoby zadowolone z takiego sztucznie osiągniętego efektu. A może chodzi o to, że maszynę doktora Adamsa można by wykorzystać do znacznie mniej „pozytywnych” celów? Zabawy z umysłem są niebezpieczne, osoba władająca umysłami innych może sięgnąć po władzę absolutną. To wszystko jednak pozostaje otwarte i bardzo mi się to podoba. Znów poczułam się zmuszona do myślenia dzięki panu Roddenberry.

Właśnie ja się tak nad tym zastanawiam: co tak naprawdę stanowiło problem? Czy sam fakt, że ZOMG, pranie mózgu jest zUe, czy jednak to, że co prawda założenia są w porządku, ale ryzyko istnienia takiej machiny jednak zbyt wielkie (jak piszesz – ktoś mógłby ją wykorzystać). Jeśli chodzi o to pierwsze, to (głupio mi teraz pisać) musiałabym się nie zgodzić. Wiem, jak to brzmi, ale w gruncie rzeczy pranie mózgu samo w sobie nie musi (choć może i nie raz bywało, mam tego świadomość) być niczym złym – wystarczy użyć słowa „resocjalizacja” czy „reedukacja” i już brzmi całkiem cacy. A jednak mam podejrzenia, że to o to chodziło. Trochę wyprzedzę fakty: jeszcze w tym sezonie będziemy miały odcinek „This Side of Paradise”, gdzie pojawia się coś podobnego: ludzie są szczęśliwi, ale to szczęście zostało osiągnięte sztucznie. Myślę, że tutaj Roddenberry dotknął podobnego problemu i że to właśnie ta nienaturalność metody jest jakimś złem samym w sobie – a raczej pojawia się sugestia, że być może jest. Jakby mamy uderzenie w tony: „najgorsza prawda jest lepsza od pięknego kłamstwa” itp., ale nad tym jednak wisi wielki znak zapytania.

Odbiegam od tematu, prawda?

NIE ;)

No – jest jeszcze problem drugi, czyli: maszyna może być wykorzystana do paskudnych celów. Myślę, że takim akcentem w tę stronę jest właśnie ta nieszczęsna scena z Kirkiem, kiedy Helen wmawia kapitanowi niewinne kłamstewko. I podoba mi się, że to jest zasugerowane tylko w ten sposób, a nie mamy wielkich, łopatologicznych objaśnień.

Czego natomiast nie kupuję to „śmierci z samotności” w ułamku sekund. Tak bowiem określił Kirk zejście śmiertelne doktora Adamsa po całkowitym wyczyszczeniu jego mózgu przez maszynę. Moim zdaniem zwyczajnie wyczyściło mu też funkcje wegetatywne pnia mózgu i facet przestał oddychać.

Ja nawet nie wiem, na czym miałaby polegać śmierć z samotności. I dlaczego to miała być akurat samotność? Może słabo pamiętam, ale czy doktorowi ktoś cokolwiek sugerował, jak mu prześwietlało mózg? Ale TOS ma czasem tę dziwną metafizykę, no. :) Tylko o ile w „Dziewczynach Mudda” mnie wkurzała, o tyle tutaj jakoś zupełnie mnie nie boli. Z samotności? No ok, łotevah.

Podsumowując – bardzo lubię ten odcinek, jest jednym z tych jak dla mnie bardziej dopracowanych. Spójny pod każdym względem i wiarygodny.

Tyż lubię odcinek. Ma durne, bardzo durne momenty, ale jednocześnie stawia fajne pytania i nie narzuca nachalnej, jednoznacznej odpowiedzi. No i jest po „Miri”. Myślę, że po „Miri” każdy odcinek by mi się spodobał. xD